ΑNDREI TARKOVSKI

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι γεννήθηκε το 1932 στη Μόσχα και πέθανε στο Παρίσι το 1986. Είναι γιος του ποιητή Αρσένι Ταρκόφσκι και στράφηκε κι αυτός στην Τέχνη σπουδάζοντας στο Ινστιτούτο Κινηματογραφίας στη Μόσχα. Ενώ σπούδαζε γυρίζει δύο ταινίες μικρού μήκους Δεν έχει άδεια απόψε [1960] και Το βιολί και το κομπρεσέρ [1961]. Μεταξύ 1962-1986 γυρίζει επτά μόνο ταινίες, που τον τοποθετούν, ωστόσο, ανάμεσα στους κορυφαίους σκηνοθέτες του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Ο Ταρκόφσκι στην περίοδο που στη δυτική Ευρώπη επικρατούντα ρεύματα της νεωτερικότητας, nouevelle vague,free cinema , επιστρέφει σε μία μεταφυσική προσέγγιση της κινηματογραφικής δημιουργίας. Την ώρα που οι συνάδελφοι του στη δύση εμπνέονται από το «θάνατο του συγγραφέα» και το «θάνατο του θεού», ο Ταρκόφσκι οδηγείται σε μια ανανέωση της εικονογραφικής παράδοσης. Όπως γράφει ο ίδιος; «σκοπός της Τέχνης είναι να εξηγήσει στον ίδιο τον καλλιτέχνη και στους γύρω του γιατί ζει ο άνθρωπος, ποιο είναι το νόημα της ύπαρξης του, να εξηγήσει στους ανθρώπους για ποιους λόγους εμφανίστηκαν σ’ αυτόν τον πλανήτη, ή τουλάχιστον να τους θέσει το ερώτημα».· Σύμφωνα με τον Πολωνό σκηνοθέτη Κριστόφ Ζανούσι την ίδια απάντηση έδωσε ο Ταρκόφσκι όταν ρωτήθηκε από έναν αμερικανό φοιτητή, που τον έβλεπε σαν ένα είδος γκουρού, τί πρέπει να κάνει για να είναι ευτυχισμένος. Ο Ταρκόφσκι θύμωσε και του απάντησε ότι σκοπός της ζωής δεν είναι η ευτυχία απλά, αλλά το να ανακαλύψει κανείς το νόημα της ύπαρξης.
Ο Ταρκόφσκι είναι κληρονόμος της λυρικής παράδοσης του Ντοβζένκοφ και της ύστερης περιόδου του Αζενστάιν. Το μεταφυσικό κλίμα που διαπερνά την τελευταία περίοδο τον Αζενστάιν και κορυφώνεται με την τριλογία του Ιβάν του Τρομερού και του Αλέξανδρου Νέφσκι επηρεάζει τόσο την πρώτη ταινία του Ταρκόφσκι «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» όσο και «Αντρέι Ρουμπλιώφ». Θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι δυο αυτοί σκηνοθέτες είναι οι επίγονοι της μεγάλης Βυζαντινής παράδοσης που τους οδηγεί να οικοδομήσουν ένα σπουδαίο εθνικά κινηματογράφο. Ο Ταρκόφσκι μελετά και αναλύει τη διαφορά ανάμεσα στην ποιητική και την κινηματογραφική εικόνα. «Η εικόνα είναι αδιαίρετη και φευγαλέα, βασίζεται στην συνείδηση μας και στον αληθινά κόσμο, τον οποίο επιδιώκει να εκφράσει. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ολόκληρο το σύμπαν, η ποιητική εικόνα όμως μπορεί να το εκφράσει ολόκληρο. Η ενσαρκωμένη εικόνα είναι πιστή όταν οι αρθρώσεις της αποτελούν απτή έκφραση της αλήθειας, όταν την καθιστούν μοναδική και ξεχωριστή, όπως είναι η ζωή ακόμη και στις πιο απλές της εκδηλώσεις.». Σε ότι αφορά όμως την κινηματογραφική εικόνα παρατηρεί: «Στον κινηματογράφο γίνεται ολοένα πιο συχνά αποδεκτό ότι η παρατήρηση αποτελεί την αρχή της εικόνας, η οποία συγχέεται μονίμως με τη φωτογραφική καταγραφή. Η κινηματογραφική εικόνα είναι ορατή και τετραδιάστατη ενσάρκωση. Δεν μπορεί όμως κάθε πλάνο να φιλοδοξεί να είναι εικόνα του κόσμου: συχνότατα περιγράφει κάποια ιδιαίτερη πλευρά. Τα γεγονότα που έχουν καταγραφεί με νατουραλιστικό τρόπο δεν επαρκούν καθαυτά να δημιουργήσουν την κινηματογραφική εικόνα. Στον κινηματογράφο η εικόνα βασίζεται στην ικανότητα μας να παρουσιάζουμε σαν παρατήρηση την προσωπική μας αντίληψη για κάποιο αντικείμενο».

Στις ταινίες του Ταρκόφσκι υπάρχουν ορισμένες εικόνες που επαναλαμβάνονται και διαμορφώνουν τους αρμούς της κινηματογραφικής γλώσσας του μεγάλου δημιουργού. Π.χ. σε στιγμές κρίσης μια κανάτα γάλα σπάει στο πάτωμα υπογραμμίζοντας το σπάσιμο των οικογενειακών σχέσεων. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις οι ήρωες είτε υπερίπτανται είτε ρίχνονται στο έδαφος ωθημένοι από κάποια αόρατη δύναμη. Π.χ. στις σεκάνς του ονείρου στην αρχή των Παιδικών χρόνων του Ιβάν, ο Ιβάν σηκώνεται πάνω από το έδαφος και αρχίζει να πετά πάνω από τη Ρωσική πεδιάδα. Στη θυσία, ο Ότο ο ταχυδρόμος, μετά την πτώση του δηλώνει: «Ένας δαίμονας με έσπρωξε». Όταν οι χαρακτήρες του βρίσκονται στο κατώφλι μιας μεγάλης στιγμής αυτοανακάλυψης ή πνευματικής φώτισης, βρίσκονται στο έδαφος σαν να τους ταπεινώνει το χέρι του θεού. «Άλλοτε πάλι οι εραστές βρίσκονται στον αέρα απαλλαγμένοι από τα γήινα δεσμά.
Σύμφωνα με τον S. Hancock, η παρουσία αυτών των εικόνων δεν μπορεί να ερμηνευτεί εύκολα εκτός αν τη θεωρήσουμε σαν σημείο της αλληλοδιείσδυσης του ορατού με τον αόρατο κόσμο, ένα είδος απτής εκδήλωσης της μάχης ανάμεσα στο καλό και στο κακό που λαμβάνει συνεχώς χώρα
Η δεύτερη φάση της δημιουργίας του πραγματοποιείται με την αυτοεξορία του, όταν στις 10 Ιουλίου 1984 ανακοινώνει ο ίδιος την απόφαση του να παραμείνει στη δύση. Παρά την επερχόμενη κατάρρευση, την αρρώστια και τον πρώιμο θάνατο του, οι δυο τελευταίες ταινίες του, Νοσταλγία και Θυσία, είναι κορυφαίες στιγμές μιας παλλόμενης συνείδησης κι ενός ώριμου ταλέντου ενός από τους τελευταίους μεγάλους δημιουργούς.
Στην περίπτωση λοιπόν του Ταρκόφσκι, βλέπουμε πώς αυτός ο επίγονος της μεγάλης παράδοσης του Σοβιετικού κινηματογράφου αποκηρύσσει τα στοιχεία της προπαγάνδας, το στοιχείο της ρητορικής της επανάστασης και επανέρχεται, προσπαθώντας να χρησιμοποιήσει την εικόνα για να δημιουργήσει ένα δικό του σύμπαν, πέραν της εικαστικής σκέψης και πέραν της ουτοπίας της διαλεκτικής. Ένα ρεπερτόριο εικόνων διαπερνά το έργο του και δημιουργεί μυστικά περάσματα ανάμεσα στο ορατό και στο αόρατο. Μια κατεξοχήν ποιητική φύση σμιλεύει τον χρόνο και υπενθυμίζει στους ανθρώπους ότι στόχος τους δεν είναι η ευτυχία αλλά το να ανακαλύψουν τον νόημα της ζωής.

Είναι γνωστό ότι ο Ταρκόφσκι δίχασε με τα μηνύματα που μετέδιδε μέσα από τα έργα του. Και αυτό διότι απευθυνόταν σε ένα κοινό βασανισμένο από τη σκληρότητα και την προπαγάνδα των διαφόρων καθεστώτων. Μια ομάδα ανθρώπων αναγνώρισε στις ταινίες του τα παιδικά τους χρόνια. Άλλοι βρήκαν απαντήσεις στα μύχια εσωτερικά και μεταφυσικά ερωτήματα που σχετίζονται με την ελευθερία του ανθρώπου, την ύπαρξη του θεού και την αθανασία της ψυχής, και άλλοι ανακάλυψαν την κρυμμένη τους θρησκευτικότητα. Υπήρξε βέβαια και η μερίδα των ανθρώπων που απέρριψαν τον Ταρκόφσκι, είτε γιατί δεν τον κατανόησαν είτε γιατί ήταν πολέμιοι της Τέχνης που υπηρετεί την αλήθεια. Τέλος, ο σύγχρονος μελετητής τον κατατάσσει στην κατηγορία των καλλιτεχνών που έκαναν Τέχνη για να αφυπνίσουν τις ανθρώπινες συνειδήσεις, Τέχνη για την κοινωνία δηλαδή και όχι Τέχνη για την Τέχνη.
Όσοι γνωρίζουν και θαυμάζουν το έργο του και έχουν εντρυφήσει σε αυτό, γνωρίζουν όχι μόνο τα βασικά στοιχεία της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας (την αγάπη του για τη μουσική του Mπαχ, τα ποιήματα του πατέρα του Aρσένι, το θαυμασμό του για την κλασική γιαπωνέζικη τέχνη, την απέχθειά του για τους συμβολισμούς, την επιθυμία του να σκηνοθετήσει τον Άμλετ) αλλά και λεπτομέρειες από την προσωπική του ζωή (για τη σχέση με τη μητέρα του, την αδελφή του Mαρίνα, τον πατέρα που τους εγκατέλειψε, το μικρό σπίτι μέσα στο δάσος των παιδικών του χρόνων, τη Λαρίσα, τον αγαπημένο του γιο Aντριούσκα) καθώς κατάφερε να κάνει τον κινηματογράφο ζωή του και τη ζωή του κινηματογράφο, τροφοδοτώντας τον πάντα με τα πιο πολύτιμα βιώματα της ψυχής του. Σαν νάταν η μοίρα του αυτή: να ανα-πλάσει τον κόσμο (του) σε επτά πράξεις δημιουργίας!

TAINIEΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ/ΚΡΙΤΙΚΗ:

STALKER (1979) / ΣΤΑΛΚΕΡ

Nα’μαι πάλι…

Tώρα εγώ πρέπει να σχολιάσω αυτό το ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ;

Χρειάζεται να πει κανείς κάτι όταν τα λέει ΟΛΑ Η ΕΙΚΟΝΑ;
Υπάρχει καλύτερη ταινία στο είδος της;
Το γεγονός ότι η ταινία από την αρχή ως το τέλος σε ρουφάει στην κυριολεξία και σε υπνωτίζει σας το είπα;
Τα τόσα πολλά μηνύματα που εισέρχονται στον εγκέφαλό σας σας το είπα;
Ότι ίσως είναι η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΟΥ ταινία στο είδος της σας το είπα;
Ότι έχει τρομερή επιβλητική μουσική σας το είπα;
Για την φωτογραφία;
Την σκηνοθεσία;
Για το γεγονός ότι δεν με ενδιαφέρει η γνώμη σας αν δεν σας αρέσει σας το είπα; Ε ναι λοιπόν, σας το λέω τώρα! Μην βρεθεί και τολμήσει άνθρωπος και γράψει ότι δεν του άρεσε η ταινία, γιατί..γιατί…Δεν θα τον ξανακάνω παρέα! 

Για εσάς που δεν είσαστε »μυημένοι» με του Ταρκόφσκι τις ταινίες, ίσως, όχι ίσως δηλαδή, ΣΙΓΟΥΡΑ θα την βρείτε αργή, ακαταλαβίστικη, κουραστική και γενικότερα θα την κράζετε! Και ο λόγος φυσικά που θα το κάνετε αυτό, είναι γιατί πολύ απλά, ΔΕΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΤΕ!! 

Η ΤΑΙΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΑΡΗ ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ!!

 

 

Ο νους, η σκέψη είναι υπεύθυνοι για όλη τη σκληρότητα, τους πολέμους, τις πολεμικές μηχανές και την κτηνωδία του πολέμου, το σκοτωμό, τη φρίκη, τις βόμβες, την απαγωγή ομήρων στο όνομα κάποιας πολιτικής υπόθεσης ή χωρίς καν δικαιολογία. Αλλά η σκέψη είναι υπεύθυνη και για τους καθεδρικούς ναούς, για την ομορφιά της κατασκευής τους, και για τα όμορφα ποιήματα.Η σκέψη είναι επίσης υπεύθυνη για όλη την τεχνολογική εξέλιξη, για το κομπιούτερ με την εξαιρετική του ικανότητα να μαθαίνει και να ξεπερνάει τη σκέψη του ανθρώπου. Τι είναι η σκέψη; Είναι μια ανταπόκριση, μια αντίδραση της μνήμης. Αν δεν είχατε μνήμη δε θα μπορούσατε να σκέφτεστε. Η μνήμη αποθηκεύεται στον εγκέφαλο σαν γνώση, σαν αποτέλεσμα πείρας. Έτσι λειτουργεί ο εγκέφαλός μας.Πρώτα η εμπειρία. Αυτή η εμπειρία μπορεί να υπάρχει από την αρχή του ανθρώπου, και την έχουμε κληρονομήσει. Αυτή η εμπειρία δίνει γνώση που αποθηκεύεται στον εγκέφαλο. Από τη γνώση υπάρχει μνήμη και απ’ αυτή τη μνήμη υπάρχει σκέψη. Από τη σκέψη ενεργείτε, δράτε. Απ’ αυτή τη δράση μαθαίνετε περισσότερα. Έτσι επαναλαμβάνετε τον κύκλο. Εμπειρία, γνώση, μνήμη, σκέψη, δράση. Απ’ αυτή τη δράση μαθαίνετε πιο πολλά και επαναλαμβάνετε. Έτσι είμαστε προγραμματισμένοι. Αυτό κάνουμε πάντα. Επειδή θυμόμαστε τον πόνο, στο μέλλον αποφεύγουμε τον πόνο με το να μην κάνουμε αυτό που θα προκαλέσει τον πόνο, πράγμα που γίνεται γνώση, και το επαναλαμβάνουμε.Σεξουαλική ευχαρίστηση, την επαναλαμβάνουμε. Αυτή είναι η κίνηση της σκέψης. Δείτε την ομορφιά αυτής της κίνησης, πόσο μηχανικά λειτουργεί η σκέψη. Η σκέψη λέει στον εαυτό της: <<Είμαι ελεύθερη να δράσω>>. Κι όμως η σκέψη δεν είναι ποτέ ελεύθερη διότι βασίζεται στη γνώση και η γνώση είναι, φυσικά πάντοτε περιορισμένη. Η γνώση επίσης είναι αναγκαστικά πάντοτε περιορισμένη επειδή είναι μέρος του χρόνου. Θα μάθω περισσότερα και για να μάθω περισσότερα θα χρειαστώ χρόνο. Δεν ξέρω ρωσικά αλλά θα τα μάθω. Μπορεί να μου πάρει έξι μήνες ή ένα χρόνο ή μια ζωή. Γνώση είναι η κίνηση του χρόνου. Χρόνος, γνώση, σκέψη και δράση. Ζούμε σ’ αυτό τον κύκλο.Η σκέψη είναι περιορισμένη, έτσι κάθε δράση που γεννάει η σκέψη είναι αναγκαστικά περιορισμένη κι αυτός ο περιορισμός δημιουργεί αναγκαστικά τη σύγκρουση, προκαλεί τη διαίρεση. Αν λέω ότι είμαι ινδουιστής, ότι είμαι ινδός, είμαι περιορισμένος κι αυτός ο περιορισμός προκαλεί όχι μόνο διαφθορά αλλά και σύγκρουση διότι ο άλλος λέει, <<εγώ είμαι χριστιανός>> ή <<εγώ είμαι βουδιστής>>, κι έτσι υπάρχει σύγκρουση μεταξύ μας.Η ζωή μας από τη γέννηση ως το θάνατο είναι μια σειρά από μάχες και συγκρούσεις απ’ τις οποίες προσπαθούμε πάντα να ξεφύγουμε, πράγμα που προκαλεί πάλι περισσότερη σύγκρουση. Ζούμε και πεθαίνουμε σ’ αυτή τη συνεχή κι ατελείωτη σύγκρουση. Ποτέ δεν αναζητούμε τη ρίζα αυτής της σύγκρουσης, που είναι η σκέψη, διότι η σκέψη είναι περιορισμένη. Παρακαλώ, μη ρωτήσετε: <<Πως να σταματήσω τη σκέψη;>> – δεν είναι αυτό το ζήτημα. Το ζήτημα είναι να κατανοήσουμε τη φύση της σκέψης, να την κοιτάξουμε, να την αντικρίσουμε.
12 Ιουλίου 1981
Απόσπασμα από το βιβλίο του Τζίντου Κρισναμούρτι » Το δίχτυ της σκέψης »

 

ΥΠΟΘΕΣΗ:

CAST:

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Andrei Tarkovsky

ΣΕΝΑΡΙΟ: Andrei Tarkovsky – Arkadi Strugatsky – Boris Strugatsky

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Boris Strugatsky – Arkadi Strugatsky

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΣΤΗΣ: Aleksandr Knyazhinsky – Georgi Rerberg – Leonid Kalashnikov

ΣΥΝΘΕΤΗΣ: Eduard Artemyev – Maurice Ravel – Richard Wagner – Ludwig Van Beethoven

ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Aleksandr Kaidanovsky – Alisa Frejndlikh – Anatoli Solonitsyn – Nikolai Grinko – Natasha Abramova

· Γλώσσα: Ρωσικά

· Είδος: Επιστημονικής Φαντασίας

· Παραγωγής: 1979

· Χρώμα: Έγχρωμο

· Διάρκεια: 163′

ZERKALO / THE MIRROR (1975) Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ(ANDREI TARKOVSKI) / ΚΡΙΤΙΚΗ

Άλλο ένα ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ από τον μεγάλο Tarkovsky!

Eκτός από τον σχολιασμό της ταινίας από εμένα, μετέφρασα και έναν σχολιασμό από το imdb που τον είχε κάνει μια κοπέλα. Το έκανα αυτό, γιατί όλοι οι σχολιασμοί που βρήκα από διάφορα sites, δεν με κάλυψαν ως προς αυτά που πήρα από την ταινία και δεν ήταν και με απλά λόγια ώστε να καταλάβουν όλοι για αυτά που  πρόκειται να δείτε από την ταινία, αν την δείτε. Mάλιστα, αυτή την σκηνή ήταν να την βάλω στο clip που είχα κάνει , αλλά τελικά για διάφορους λόγους δεν την έβαλα.

Η ταινία είναι πολύυυυυ αργή, σε πολλούς θα φανεί ακαταλαβίστικη, χωρίς νόημα και ουσία. Ο Ταρκόφσκι σαν σκηνοθέτης δεν είναι ποτέ επιφανειακός. Για να τον πιάσεις τι θέλει να πει, πρέπει να κοιτάξεις και να σκεφτείς καλύτερα απ’οτι συνήθως κάνεις σε πολλές ταινίες. Πρέπει όταν θα βάλεις μια ταινία του, να έχεις καθαρό μυαλό, ησυχία και ηρεμία. Αν δεν τα έχετε αυτά, ίσως να βρίζετε μετά την ταινία.

Πρόκειται για μια ταινία, που όταν προβλήθηκε, δίχασε μέχρι και τους κριτικούς. Πολλοί από τους κριτικούς δεν την κατάλαβαν. Εγώ θα σας συμβουλέψω πριν αποφασίσετε να δείτε την ταινία, να διαβάσετε τον μεταφρασμένο σχολιασμό παρακάτω.

Αν δεν έχετε δει ξανά ταινία του Ταρκόφσκι, διαβάστε και μάθετε γι’αυτόν, γιατί οι ταινίες του όπως τις αντιλαμβάνομαι εγώ, δεν είναι για όλους τους ανθρώπους. Και δεν εννοώ ότι άλλοι είναι έξυπνοι και άλλοι όχι. Αν υπάρχει κόσμος που βλέπει μόνο ανάλαφρες ταινίες και περιπέτειες, δεν νομίζω ότι θα του αρέσει η ταινία. Χωρίς και πάλι αυτό να σημαίνει ότι όλοι δεν θα την καταλάβουν. Πρέπει νομίζω και σαν άνθρωπος να το έχεις. Δηλαδή γενικότερα να ψάχνεσαι. Ίσως δεν σας δίνω να καταλάβετε και πολλά για αυτή την ταινία, αλλά δεν μπορώ να σας την περιγράψω αλλιώς. Πάντως, αν την δείτε και πείτε τι μπούρδα ήταν αυτή που είδα, θα σας έλεγα να ψάξετε στο νετ για σχόλια της ταινίας ώστε να μπορέσει ο καθένας σας να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα για την ταινία.

Σίγουρα η ταινία δεν είναι σαν το STALKER του Ταρκόφσκι που είναι από τις αγαπημένες μου. Είναι διαφορετική και πιο μπερδεμένη τουλάχιστον για εμένα. Διαβάστε και τον παρακάτω σχολιασμό, που δείχνει ότι δεν χρειάζεται να είσαι κανένας μεγάλος επιστήμονας η μυαλό, ή κριτικός κινηματογράφου για να καταλάβεις κάποια πράγματα. Είναι στον άνθρωπο και το πώς αντιλαμβάνεται κάποια πράγματα!

Nα πω και κάτι τελευταίο που θέλω. Όταν μια ταινία που είδαμε δεν την καταλάβαμε, όχι που δεν μας άρεσε, αλλά που δεν την καταλάβαμε, δεν σημαίνει ότι είναι και μάπα. Δεν την καταλάβαμε επειδή έχουμε μάθει σε ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης. Ψάξτε και διαβάστε ΤΙ ήταν αυτό που δεν καταλάβατε από την ταινία. Τουλάχιστον αυτό κάνω εγώ. Το να μαθαίνεις και να εξασκείς το μυαλό σου με διαφορετικό τρόπο απ’ότι σκεφτόσουν, είναι μεγάαααααλη υπόθεση! Δοκιμάστε το και θα δείτε καινούρια πράγματα!

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤRANCEMEDIA:

Συντάκτης: Galina από τη Βιρτζίνια, ΗΠΑ

Μόλις το είδα. Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που το είδα τελευταία φορά. Ανησύχησα ότι δεν θα μου άρεσε όσο μου άρεσε παλιά…
Δεν έπρεπε να ανησυχώ – Μ ‘αρέσει ακόμη περισσότερο τώρα αν αυτό είναι καθόλου δυνατό. Το έχω δει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές της ζωής μου – πρώτα, ως φοιτήτρια εδώ και πολλά χρόνια στη Μόσχα. Επιστρέφω συνέχεια στην ταινία σε όλη μου την ζωή.
Όταν η ταινία Zerkalo του Ταρκόφσκι (The Mirror) προβλήθηκε για πρώτη φορά, δίχασε το κοινό εντελώς. Θυμάμαι πώς οι φίλοι μου την συζητάγανε παθιασμένα. Ένα κορίτσι παραπονιόταν ότι δεν κατάλαβε τίποτα! Η ταινία ήταν μπερδεμένη για εκείνη, σκοτεινή, ενοχλητική, οι χαρακτήρες των παιδιών – λυπημένοι, χλωμοί, κακώς ντυμένοι. Τη θυμάμαι που ρώτησε, «Γιατί δείχνουν στην εναρκτήρια σκηνή ένα αγόρι που είχε ένα φοβερό τραύλισμα, και ποτέ δεν έδειξε το αγόρι πάλι; Τι εννοούσε όταν ο ετοιμοθάνατος άνθρωπος στο κρεβάτι αφήνει ελεύθερο ένα πουλί; Πώς απέκτησε το πουλί εξαρχής; » Ένας άλλος φίλος μου, ένας άντρας, προσπάθησε να εξηγήσει τα πράγματα για αυτήν. Προσπάθησε να της εξηγήσει το συμβολισμό του Ταρκόφσκι, όπου το πουλί θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει τη ζωή και την ψυχή του κύριου χαρακτήρα και τη αγόρι με το τραύλισμα θα μπορούσε να σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο για τους ανθρώπους να επικοινωνήσουν και να έχουν αμοιβαία κατανόηση.

Άκουγα για την επιχειρηματολογία τους και δεν συμμετείχα, διότι δεν είχα δει την ταινία ακόμα. Όταν τελικά έγινε, ο Αντρέι Ταρκόφσκι Arsenievich παρουσιάστηκε στην προβολή και μίλησε στο ακροατήριο πριν από την παράσταση. Τον θυμάμαι να επαναλαμβάνει ξανά και ξανά ότι δεν υπάρχουν κόλπα, δεν υπάρχουν παζλ, στην ταινία! Ότι κάθε σύμβολο, εικόνα, διαλόγου, και ήχος ήταν εκεί λόγω του ότι ανήκουν εκεί. Μας ρώτησε αν είχαμε ερωτήσεις. Κάποιος από το ακροατήριο πρότεινε να δούμε την ταινία πρώτα, και στη συνέχεια να κάνουμε  ερωτήσεις. Ο Ταρκόφσκι απάντησε ότι από την εμπειρία του, δεν είναι πολλοί οι θεατές που κάθονται να δουν ολόκληρη την ταινία, και αυτοί που κάθονται, συνήθως φεύγουν σιωπηλοί χωρίς να ρωτάνε κάτι. Και τότε μας είπε μια ιστορία. Όταν ολοκληρώθηκε ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ, παρουσιάστηκε αρχικά στην ομάδα με τους διάσημους κριτικούς. Αφού την είδαν άρχισαν να διαφωνούν, προσπαθώντας να βρουν το κρυμένο νόημα της ταινίας, και να καταλάβουν τί ήταν αυτό που μόλις είδαν. Η διαφωνία κράτησε για πολύ ώρα, μέχρι που μπήκε στην αίθουσα η καθαρίστρια για να καθαρίσει. Περίμενε για αρκετή ώρα να τελειώσουν την συζήτηση και να μπει να κάνει την δουλειά της. Τους ρώτησε για πόσο ακόμα θα μείνετε; Κάποιος της είπε ότι συζητάγανε ένα πολύ περίπλοκο φιλμ, και χρειάζονται χρόνο για να το καταλάβουν. Η Καθαρίστρια ρώτησε, «Τι είναι αυτό που δεν καταλάβατε σε αυτήν την ταινία; Την είδα και εγώ, και κατάλαβα τα πάντα.» Οι κριτές είχαν σιγήσει για λίγο και, στη συνέχεια, ένας από αυτούς ζήτησε από τη γυναίκα να μοιραστεί τις σκέψεις της σχετικά με τον ΚΑΘΡΕΦΤΗ. Αυτή απάντησε: «Πρόκειται για έναν άνθρωπο που είχε προκαλέσει πάρα πολύ πόνο σε εκείνους τους οποίους αγαπούσε και που τον αγάπησαν. Τώρα πεθαίνει και προσπαθεί να τους ζητήσει συγχώρεση, αλλά δεν ξέρει πώς.» Μετά την παύση, ο Ταρκόφσκι είπε ότι δεν είχε τίποτα άλλο να προσθέσει για την ταινία του σε ό, τι είχε πει η καθαρίστρια.

Ποτέ δεν κατάλαβα τα παράπονα ότι ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ είναι μια πολύ συγκεχυμένη, δύσκολη και σκοτεινή ταινία. Όχι, είναι ξεκάθαρη και με βάθος όπως ένας καθρέφτης. Ο Ταρκόφσκι είπε ο ίδιος, και τον πιστεύω. Κάθε φορά που κοιτάτε στον καθρέφτη, θα σας δείξει νέο βάθος και προβληματισμούς. Παρελθόν, παρουσία, μέλλον, μνήμη, αγάπη, ενοχή, συγχώρεση, ομορφιά, θλίψη, νοσταλγία, και θυσία. Ο καθρέφτης τα αντανακλά όλα, αρκεί να παρακολουθήσετε από κοντά. Αυτή η ταινία είναι για την οικογένειά του, τη χώρα του, και την εποχή του. Την παιδική του μνήμη, και τη μνήμη του από τις προηγούμενες γενιές κολλημένες όλες μεταξύ τους. Η ταινία είναι μια ματιά πίσω στο χρόνο και θλιβερή διαπίστωση ότι τα παιδιά εκφράζουν το πεπρωμένο του πατέρα, όπως και σε έναν καθρέφτη. Πεπρωμένα αντικατοπτρίζοντας το ένα μέσα στο άλλο.
Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ δεν είναι μόνο καλό σινεμά, είναι καθαρός κινηματογράφος. Όπως η αρχιτεκτονική είναι η μουσική στην πέτρα, έτσι και ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ είναι η ποίηση στην οθόνη.

Ετυμηγορία μου – Η καλύτερη ταινία που έγινε ποτέ, στην κορυφή της λίστας μου (ισοπαλία με Αντρέι Ρουμπλιόφ).

ΥΠΟΘΕΣΗ:

Πρόκειται για έναν στοχασμό, μια εξομολόγηση του σπουδαίου ρώσου σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι. <<Στον Καθρέφτη ήθελα να μιλήσω όχι για τον εαυτό μου, αλλά για τα συναισθήματά μου σε σχέση με τα κοντινά μου πρόσωπα, για τις σχέσεις μου μαζί τους, για την αιώνια συμπόνια μου για αυτά και το ασυνείδητο αίσθημα ευθύνης>>, είπε ο ίδιος ο Ταρκόφσκι.

CAST:

ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Zerkalo

ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Ο Καθρέφτης

ΓΝΩΣΤΟ ΚΑΙ ΩΣ: The Mirror

ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ: Andrei Tarkovsky

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Arseni Tarkovsky

ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ: Aleksandr Misharin-Andrei Tarkovsky

ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Margarita Terekhova – Alla Demidova – Oleg Yankovskiy – Filipp Yankovsky – Nikolai Grinko

ΓΛΩΣΣΑ: Ρωσικά

ΧΡΩΜΑ: Έγχρωμο

ΕΙΔΟΣ: Βιογραφική

ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: 1975

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 108′

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΤΡΕΙΛΕΡ: